ข้าวคลุกกะปิอาหารไทยของคนภาคกลางที่นำเอาข้าวไปคลุกกับกะปิ แล้วนำไปผัดให้มีกลิ่นหอมกินคู่กับกุ้งแห้งทอดกรอบ หมูหวาน กุนเชียง ไข่เจียวหั่นฝอย หอมแดงซอย พริกขี้หนูซอย มะม่วงดิบ ผักชีและแตงกวาเป็นเครื่องเคียง โดยถือเป็นอาหารไทยโบราณอย่างหนึ่ง เพราะมีหลักฐานกล่าวถึงข้าวคลุกกะปิ ในสมัยพระบาทสมเด็จพระจุลจอมเกล้าเจ้าอยู่หัว
ตอนเสด็จประพาสยุโรปครั้งที่ 2 เมื่อ พ.ศ. 2450 ปรากฎอยู่ในหนังสือ บุรุษรัตนะ บันทึกของมหาเสวกเอก พระยาบุรุษรัตนราชพัลลภ (นพ ไกรฤกษ์) บันทึกว่า ทรงฝันถึงกรมพระยาสุดารัตนราชประยูร ข้าฝันไปว่า เสด็จยายทรงปรุงข้าวคลุกกะปิให้กินอร่อยมาก ทำให้ข้าอยากกินข้าวคลุกกะปิ เจ้าเตรียมกะปิ และ เครื่องต่าง ๆ สำหรับปรุงไว้ให้ข้า พรุ่งนี้ข้าตื่นนอนข้าจะคลุกเอง วัตถุดิบข้าวคลุกกะปิ ข้าวหุงสุก 2 ถ้วยตวง หอมแดงซอย ½ ถ้วยตวง กะปิ 2 ช้อนโต๊ะ กุ้งแห้งทอด ½ ถ้วยตวง กุนเชียงทอด ½ ถ้วยตวง พริกทอด 2 เม็ด ไข่เจียวหั่นฝอย 1 ฟอง ถั่วฝักยาวซอย ½ ถ้วยตวง พริกซอย ½ ถ้วย มะม่วงดิบสับเส้นยาว ½ ถ้วย แตงกวา 1 ลูก มะนาว 1 ลูก ผักชี สำหรับตกแต่ง น้ำมันพืช วิธีทำหมูหวาน ตั้งกระทะใส่น้ำมัน ใส่หอมแดงลงไปผัดให้พอสุกและส่งกลิ่นหอม ใส่หมูสามชั้นตามลงไป ปรุงรสด้วยซอสหอยนางรม น้ำปลา และซีอิ๊วดำ ผัดให้เข้ากันแล้วใส่น้ำให้ท่วมหมู ตั้งไฟเคี่ยวไว้ 10 นาทีจนหมูนุ่มพอเคี่ยวจนนุ่มแล้ว ใส่น้ำตาลปี๊บลงไป คนให้ละลายเข้ากันดี แล้วตักขึ้นพักไว้ วิธีทำข้าวคลุกกะปิ ตั้งน้ำมันให้ร้อน ใส่กะปิลงไปผัดให้หอม ใส่น้ำ ผัดให้เข้าเป็นเนื้อเดียวกัน ใส่ข้าวลงผัด ใช้ไฟแรงผัดให้เข้ากัน ตักข้าวขึ้นใส่จาน จัดเสิร์ฟกับ หอมแดงซอย กุ้งแห้งทอด กุนเชียงทอด พริกทอด ไข่เจียวหั่นฝอย ถั่วฝักยาวซอย พริกซอย มะม่วงดิบสับเส้นยาว แตงกวา มะนาว และหมูหวานที่ทำเตรียมไว้ พร้อมเสิร์ฟ